STOWARZYSZENIE SZTUKI NOWOCZESNEJ W TORUNIU
Stowarzyszenie Sztuki Nowoczesnej w Toruniu zostało założone 28 marca 2000 roku przez pracowników i doktorantów Zakładu Historii Sztuki Nowoczesnej Wydziału Sztuk Pięknych UMK. Do statutowych celów Stowarzyszenia należały: prowadzenie działalności badawczej nad sztuką XIX i XX wieku, wspieranie zadań Zakładu poprzez wspólne organizowanie konferencji, spotkań naukowych, wystaw czy wydawanie publikacji promujących wiedzę o sztuce nowoczesnej.
Stowarzyszenie kultywowało tradycje najstarszej polsko-litewskiej akademickiej szkoły artystycznej, z którą wiąże się początek historii sztuki – Oddziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Wileńskiego (zał. w 1797), a także Wileńskiej Szkoły Rysunkowej i Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego, przeniesionego w 1945 roku do Torunia i włączonego do Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Inwentaryzacja architektury
W 2007 roku Stowarzyszenie podjęło współpracę z Departamentem Dziedzictwa Kulturowego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego nad dokumentacją Rezydencje na Ziemiach Wschodnich dawnej Rzeczypospolitej t. I - Dawne województwo wołyńskie (opr. Wioletta Brzezińska-Marjanowska, Piotr Dąbrowski i Wojciech Romaniak). . Celem projektu była weryfikacja (in situ) i uzupełnienia wielotomowego dzieła Romana Aftanazego Materiały do dziejów rezydencji, którego I wydanie zostało opublikowane w latach 1986-1993 przez Instytut Sztuki PAN w Warszawie z inicjatywy prezesa Stowarzyszenia (wówczas wicedyrektora Instytutu). Jako pierwsze zostały podjęte prace na Wołyniu, polegające na wykonaniu dokumentacji fotograficznej i pomiarowo-rysunkowej dla ponad 80 obiektów wchodzących w skład dawnych założeń zamkowych, pałacowych, dworskich i folwarcznych, oraz przygotowaniu tekstów, opartych m.in. na kwerendach archiwalnych w Polsce i na Ukrainie. Badania prowadzone były przy współpracy Uniwersytetu w Równem i badaczy ukraińskich. Złożyły się one na tom publikacji w dwóch częściach. Ocena konserwatorska i wytyczne zawarte w dokumentacji pozwolą na ocenę stanu zachowania poszczególnych obiektów, a w konsekwencji wytypowanie zabytków kwalifikujących się do przeprowadzenia prac ratunkowych i zabezpieczających oraz wytypowania obiektów o wysokich walorach artystycznych do wykonania pełnej inwentaryzacji pomiarowo-rysunkowej. Wyniki badan nad rezydencjami na Wołyniu, (m.in. Antoniny, Bileckie, Eliaszówka, Hołoby, Hoszcza, Korzec, Mizocz, Młynów, Nowomalin, Nowosielica, Klewań, Ołyka, Ostróg, Ostrożec, Samczyki, Szpanów, Urwenna, Zaturce) przedstawione zostały w referacie Wioletty Brzezińskiej-Marjanowskiej Klasycystyczna architektura pałacowa na Wołyniu 1780-1831 na konferencji Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, zorganizowanej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Białymstoku w dniach 1-3 października 2009 roku Materiały te ukazały się drukiem w 2010 r. (W. Brzezińska-Marjanowska, Klasycystyczna architektura pałacowa na Wołyniu ok. 1780-1831 r. [w:] Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, tom 1, pod red. W. Walczak, Białystok 2010)
Promocja sztuki współczesnej
W 2001 roku dr Małgorzata Jankowska (wiceprezes) rozpoczęła w imieniu Stowarzyszenia oraz Zakładu współpracę z Galerią Sztuki „Wozownia” w Toruniu, współorganizując pierwszą wspólną imprezę – ogólnopolski festiwal Spotkania Pracowni, poświęcony sztuce nowych mediów. Celem festiwalu była prezentacja najnowszych tendencji w sztuce wideo w Polsce i na świecie oraz organizacja warsztatów dla młodych twórców z zakresu realizacji wideo, sztuki interaktywnej i dźwięku z udziałem doświadczonych artystów. W ramach kolejnych edycji festiwalu (2002-2006) oraz innych projektów artystycznych Stowarzyszenie współpracowało z wieloma instytucjami i organizacjami polskimi i zagranicznymi, uzyskując dofinansowania oraz wsparcie ze strony m.in.: Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz Gminy Miasta Toruń, RSEI – Regionalnego Studium Edukacji Informatycznej na Wydziale Matematyki i Informatyki UMK, Wydziału Sztuk Pięknych UMK oraz Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Dzięki staraniom Stowarzyszenia i dofinansowaniu Gminy Miasta Toruń w numerze 8 „Pamiętnika Sztuk Pięknych” opublikowany został (polsko-angielski) katalog stanowiący podsumowanie kilku edycji festiwalu Spotkania Pracowni, zawierający m.in. dokumentację wystąpień artystów, którzy obecnie zajmują ważne miejsce w polskim obiegu artystycznym jak Adam Witkowski, Mateusz Pęk czy Angelika Fojtuch. Stowarzyszenie nawiązywało kontakty z instytucjami zagranicznymi. Dzięki uprzejmości takich instytucji jak AEC Ars Electronica (Linz), V2_ Institute for the Unstable Media (Rotterdam), czy i-DAT The Institute of Digital Art and Technology, University of Plymouth podczas festiwalu Spotkania Pracowni udało się zaprezentować materiały promocyjne i dokumenty na temat ich osiągnięć i działalności na polu sztuki i technologii.
Stowarzyszenie konsekwentnie realizowało program upowszechniania sztuki środowiska Torunia i województwa kujawsko-pomorskiego. W ramach współpracy z Galerią Sztuki „Wozownia” przygotowano w 2005/2006 roku wystawę Rozpoznanie. Demontaż doświadczeń, prezentującą artystów młodego pokolenia związanych z Toruniem i Wydziałem Sztuk Pięknych UMK. Wystawa została pokazana w czołowych galeriach w Polsce: Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu, Galerii Bielskiej BWA w Bielsku Białej, Galerii Bałuckiej w Łodzi.
W latach 2003-2005 realizowano Projekt Wozownia – Laboratorium Sztuki, którego pomysłodawcą i opiekunem merytorycznym była dr Jankowska. W ramach projektu przygotowano 15 wystaw autorskich o charakterze site-specific. Efekty projektu zostały podsumowane w zbiorowych (polsko-angielskich) katalogach. Projekt Wozownia i towarzyszące mu wydawnictwa były dofinansowane ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego. W projekcie prezentowano m.in. projekty Katarzyny Józefowicz, Macieja Kuraka, Elizy Galey, Angeliki Fojtuch, Mateusza Fahrenholza, Agnieszki Rożnowskiej czy Katarzyny Adaszewskiej.
W latach 2005-2006 Stowarzyszenie pracowało nad projektem artystycznym Pąsowa Róża, poświęconym tematyce społecznej. W projekcie udział wzięli znani artyści polscy i niemieccy m.in.: Artur Żmijewski, Anna Baumgart, Grzegorz Klaman, Barbara Maroń, Hito Steyerl, Julika Rudelius. Pąsowa Róża była prezentowana w Galerii Sztuki „Wozownia” w Toruniu, Künstlerhaus w Stuttgarcie oraz Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie (2006). Projektowi towarzyszył polsko-niemiecki katalog, współfinansowany przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej.
W roku 2006 Stowarzyszenie przygotowało i koordynowało również Projekt Cause and Effect - audiowizualny spektakl interaktywny artystów: Christophera Hales’a (Wielka Brytania) i Teijo Pellinen’a (Finlandia) prezentowany w Galerii Sztuki „Wozownia”. Na realizację projektu Stowarzyszenie otrzymało dofinansowanie z Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Z innych ważnych projektów artystycznych realizowanych wspólnie z Galerią Sztuki „Wozownia” (kuratorki: A.Gryska i M. Jankowska) należy wymienić festiwal Entopia. Harmonia miasta (2008/2009), który poświęcony był sztuce w przestrzeni publicznej jako obszaru nawarstwień społecznych, kulturowych i historycznych. Projekt zakończyła sesja z udziałem, artystów oraz specjalistów z dziedzin: architektury, socjologii i antropologii, m.in. B. Frydryczak, J.Gądeckiego, A.Paradowskiej, R. Shefferskiego.
Konferencje
Stowarzyszenie uczestniczyło wraz z Zakładem Historii Sztuki Nowoczesnej UMK w organizacji trzech Ogólnopolskich Konferencji Naukowych Sztuki Nowoczesnej: Sztuka 1905-1923 (2005), Dzieje krytyki artystycznej i myśli o sztuce (2007) oraz Szpetne w sztukach pięknych. Brzydota, deformacja i ekspresja w sztuce nowoczesnej (2009). Trzecia konferencja odbyła się w Centrum Sztuki Współczesnej. Materiały ukazały się drukiem.
W 2010 roku Stowarzyszenie było współorganizatorem - wraz z Zakładami Historii Sztuki Nowoczesnej oraz Projektowania Graficznego UMK i Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu konferencji Młody plakat polski 2000-2010, towarzyszącej I Międzynarodowemu Festiwalowi Plakatu i Typografii PLASTER. Część środków na sfinansowanie imprezy przyznało Narodowe Centrum Kultury.
Jubileuszowa Międzynarodowa Konferencja z okazji 200-lecia pierwszego wykładu z historii sztuki na Uniwersytecie Wileńskim (15 IX 1810) Dzieje historii sztuki w Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej Europie, organizowana we wrześniu 2010 roku kończy okres szybko rozwijającej się aktywności Stowarzyszenia Sztuki Nowoczesnej i Zakładu Historii Sztuki Nowoczesnej UMK.
Opr. Wioletta. Brzezińska, Małgorzata Jankowska i Wojciech Romaniak